Cũng giống như cờ vua, cờ tướng là một trong hai môn cờ phổ biến nhất tại Việt Nam, phù hợp với mọi lứa tuổi. Tuy nhiên, nếu bạn chưa từng chơi trước đây, có thể hơi khó xác định các quân cờ và luật chơi. Để chơi cờ vua, bạn cần biết những luật cơ bản nhất, bàn cờ, quân cờ và cách di chuyển của chúng trong cờ vua. Vui lòng tham khảo hướng dẫn cờ vua cho người mới bắt đầu dưới đây.
Giới thiệu về bàn cờ và quân cờ
Bàn cờ vua là một hình chữ nhật gồm 9 đường dọc và 10 đường ngang cắt nhau vuông góc với nhau tại 90 điểm. Một khoảng trống gọi là sông (hoặc ha) trải dài ở giữa bàn cờ, chia bàn cờ thành hai phần bằng nhau, đối xứng. Một quân cờ hình cung (chín cung) mỗi bên có một ô vuông, gồm 4 ô vuông ở các hàng dọc 4, 5, 6 kể từ đường ngang cuối cùng ở mỗi bên, trong đó kẻ hai đường chéo.
Theo quy ước, khi bàn cờ được nhìn từ phía trước, sẽ có quân trắng (hoặc đỏ) ở dưới cùng và quân đen ở trên cùng. Các đường thẳng đứng ở mặt trắng (đỏ) được đánh số từ 1 đến 9 từ phải sang trái. Các đường thẳng đứng ở bên màu đen được đánh số từ 9 đến 1 từ phải sang trái.
Mỗi ván bắt đầu phải có 32 quân, chia đều cho mỗi bên gồm 16 quân trắng (đỏ) và 16 quân đen, tổng cộng là 7 loại quân, số ký hiệu của mỗi bên như sau:
Nguyên tắc di chuyển của từng quân cờ
- Tốt: (hoặc Bình) tiến một bước. Chốt chưa qua sông thì chỉ có thể đi thẳng. Sau khi qua sông, móc câu có thể băng qua 1 quốc gia hoặc đi thẳng 1 bước ở mỗi quốc gia.
- Pháo: Di chuyển ngang dọc như xe. Điểm khác biệt là nếu muốn bắt quân thì Pháo phải nhảy qua đúng quân đó. Khi không tìm nạp khối, tất cả các điểm từ đi đến đích không được có khối nào.
- Mã: 2 ô ngang và 1 ô dọc (hoặc 2 ô dọc và 1 ô ngang) mỗi nước đi. Nếu quân bên cạnh gà chặn ngang 2 (hoặc dọc 2) thì quân bị chặn không thể đi theo hướng đó.
- Xe: Di chuyển theo chiều ngang hoặc chiều dọc trên bàn cờ, miễn là không có quân nào khác cản đường từ điểm đầu đến điểm cuối.
- Tượng: Di chuyển 2 ô theo đường chéo (2 theo chiều ngang và 2 theo chiều dọc) mỗi lần di chuyển. Tượng chỉ được phép ở một bên của bàn cờ và không được di chuyển sang nửa bàn cờ còn lại của đối phương. Khi có một con tốt ở giữa đường, chuyển động của bức tượng sẽ không có hiệu lực.
- Sĩ: Mỗi nước đi 1 ô theo đường chéo. Si phải ở trong cung mọi lúc như một vị tướng.
Nhà vô địch: Từng ô, theo chiều ngang hoặc chiều dọc. Anh hùng phải luôn ở trong tầm bắn của cây cung và không được ra ngoài. “Arc” có nghĩa là hình vuông 3×3 được đánh dấu bằng đường chéo hình chữ X.
Quy tắc cơ bản của trò chơi
Cờ vua có nhiều luật riêng, có thể nói là khá “khó nhằn” đối với người không biết chơi cờ. Nhưng bạn cũng chỉ cần hiểu những khái niệm cơ bản sau
Lực lượng giam cầm
- Khi một quân cờ đi đến một ngã tư khác nơi có quân cờ của đối phương, nó có quyền bắt quân cờ và đồng thời chiếm vị trí của quân cờ bị bắt.
- Đừng để quân đội đứng về phía bạn.
- Cho phép đối phương gửi quân hoặc chủ động hiến quân cho đối phương, trừ tướng
- Các quân bị bắt phải bị loại và nhấc khỏi bàn cờ.
Chiếu bí
- Nếu quân đội của một bên thực hiện một nước đi đe dọa để nước tiếp theo có thể bắt được tướng đối phương hoặc nước đi tiếp theo, thì đó được gọi là nước đi chiếu.
- Bên nào được ký phải tìm cách đối phó, tránh ký có nước. Nếu không, trò chơi sẽ bị mất.
- Khi đến một quốc gia check-in, bên đi có thể hô “check-in” hoặc không.
- Nhà vô địch bắn từ cả bốn hướng (kể cả phía sau)
- Người chiếu tướng phải di chuyển tướng sang vị trí khác để tránh bị chiếu và bắt quân đang chơi.
- Và bên bị hại phải chặn chiếu bằng một con tốt khác, ra quân để bảo vệ chủ tướng.
Chống tướng
- Hai tướng trên bàn không được nằm trên cùng một cột dọc không có ô vuông ở giữa.
- Động thái để 2 tướng ở thế chống tướng không có tác dụng.
Đuổi lính
- Một con tốt di chuyển đến một vị trí mà nó có thể bắt được bất kỳ con tốt nào của đối phương (ngoại trừ quân cờ) trong nước đi tiếp theo của nó.
- Hoặc làm việc cho pháo binh để kiểm tra các chuyển động của quân đội đối phương.
Các trường hợp ngoại lệ sau được loại trừ:
- Khi di chuyển của tướng hoặc con tốt kiểm tra quân của đối phương. Chiêu này không gọi là đuổi lính.
- Nước dọa giếng mà không qua sông thì không phải là nước truy binh.
- Một nước hiến binh không gọi là một nước truy binh.
Thắng cờ vua
- Xem tướng địch.
- Tướng của đối thủ bị check, nhưng đối thủ không thể đỡ được tướng của họ.
- Đối phương không hoàn thành số nước đi quy định trong thời gian quy định.
- Đối thủ đến muộn sau thời gian bắt đầu trận đấu quy định.
- Nếu đối phương chiếu mãi một quân bài hoặc luân phiên mãi nhiều quân bài thì phải đổi tay, nếu không sẽ thua cuộc.
- Nếu bên kia vi phạm lệnh cấm, bên này không vi phạm luật và bên vi phạm từ chối thay đổi trò chơi.
- Khi Khai Phong tiếp tục hoãn ván cờ, nếu kỳ thủ Khai Phong viết sai nước đi mà không giải thích sẽ bị xử thua.
- Nếu người chơi ở lượt đầu tiên thực hiện sai động tác đóng dấu mà đối phương bỏ cuộc thì cả hai đều bị xử thua.
- Đối thủ tuyên bố thất bại của chính mình.
Thả cờ
- Không ghi 3 phút 1 lần gồm 4 nước liên tiếp.
- Đối thủ mắc 3 lỗi kỹ thuật và 3 lỗi phong cách.
- Đối thủ vi phạm một số điều kiện nhất định sẽ bị xử thua thế cờ.
Vẽ lá cờ
- Trọng tài cho rằng không bên nào có thể thắng ván này, tức là không bên nào có nhiều quân hơn để tấn công bên kia nhằm chiếu tướng của bên kia.
- Khi tổng số nước đi kể từ ván cuối cùng được chơi là 30. Tiến bộ là khi một quân cờ được bắt hoặc cầm đồ qua sông và tiến lên một bước.
- Không bên nào vi phạm luật cấm, và cả hai đều không chịu thay đổi lời nói.
- Cả hai bên đều vi phạm cùng một điều cấm cùng một lúc.
- Khi tổng số nước đi trong trò chơi là 300.
- Nếu một bên đề nghị hòa và bên kia đồng ý, nó sẽ tự động được coi là hòa.
- Một bên đề nghị hòa, và sau khi trọng tài kiểm tra rằng cả hai bên đã hoàn thành 60 nước đi mà không có bất kỳ quân chặn nào, trò chơi sẽ được giải quyết là hòa.
- Khi một bên ở trong tình thế tất cả đều hòa, bao vây và không di chuyển, sẽ không có hòa nào được đề xuất.
